یکی از اصلی ترین مشکلات گیاهان که ممکن است حتی برای باغبانان حرفه ای نیز اتفاق بیفتد، پوسیدگی ریشه گیاه بر اثر آبیاری بیش از حد است. متاسفانه پوسیدگی ریشه به دلیل پنهان بودن ریشه های گیاه در خاک، از چشم ما پنهان میشود و برای مدت طولانی بدون تشخیص باقی میماند. درست در زمانی که اولین علائم قابل مشاهده در ظاهر گیاه نمایان میشود، یعنی سلامت گیاه در خطر است و سریع باید درمان شود. اما چگونه میتوان پوسیدگی ریشه را در خاک برطرف کرد ؟ در این مقاله همراه ما باشید تا با نحوه تشخیص و رفع پوسیدگی ریشه در خاک آشنا شوید و گیاهانی سالم داشته باشید.
نحوه تشخیص پوسیدگی ریشه در خاک
تشخیص ریشه های پوسیده به آسانی امکان پذیر نیست زیرا توسط خاک احاطه شده اند و به راحتی نمیتوان همه آنها را مشاهده کرد. اما خوشبختانه یا متاسفانه پوسیدگی ریشه فقط در ریشه ها نمایان نمیشود و در برخی نقاط گیاه نیزبه صورت لک قهوه ای یا علائم دیگر مشخص میشود. برای مثال اولین تصویری که پوسیدگی ریشه از خود نشان میدهد، بیحال شدن کلی گیاه است. در این حین صاحب گیاه فکر میکند که گیاه چون بیحال است به آب احتیاج دارد و آبیاری آن را زیاد میکند. در این هنگام پوسیدگی بدون تشخیص باقی میماند و با رطوبت بیشتر حتی تشدید نیز میشود.
اقدامات لازم برای تشخیص پوسیدگی ریشه :
بنابراین با مشاهده پژمردگی قسمتهایی از گیاه یا تغییر در رنگ و شکل برگها ، همیشه باید احتمال پوسیدگی ریشه را در نظر گرفت. برای اینکه مطمئن شوید گیاه شما دچار پوسیدگی ریشه است یا خیر باید کارهای زیر را انجام دهید :
1. به آرامی ریشه های داخل خاک را بررسی کنید و یا گیاه را از خاک بیرون بیاورید و از سلامت ریشه ها مطمئن شوید.
2. ریشه های سالم سفید، سفت و شفاف هستند. به دنبال تغییر رنگ خاکستری ، قهوه ای یا مشکی در ریشه ها باشید.
3. ریشه های پوسیده اغلب نرم و بدبو هستند و باید آنها را جدا کنید و تنها ریشه های سالم را نگه دارید.
نحوه رفع پوسیدگی ریشه در خاک
متاسفانه پوسیدگی ریشه اغلب به معنی پایان عمر گیاه است، اما گاهی اوقات میتوان با تشخیص و درمان سریع آن را نجات داد. تا به حال هیچ داروی موثری برای درمان پوسیدگی ریشه پیدا نشده است اما قارچ های موجود در بازار میتوانند کمی در درمان این بیماری موثر باشند. از آنجایی که پوسیدگی ریشه بر اثر آبیاری بیش از حد اتفاق میافتد بنابراین خاک گیاه بیمار مرطوب است و رطوبت آن به حدی است که خشک شدنش زمان زیادی میبرد. بنابراین علاوه بر قارچ کش ها، یکی از عواملی که میتواند سرعت پوسیدگی ریشه را کم کرده و یا متوقف کند، استفاده از خاک خشک به جای خاک مرطوب فعلی است.
اقدامات لازم برای درمان پوسیدگی ریشه :
1. برای درمان و کاهش سرعت انتقال پوسیدگی به ریشه های سالم، ریشه های پوسیده، سیاه و نرم را سریعا جدا کنید.
2. تمامی ریشه ها را زیر شیر آب بگیرید و بشویید و به آنها قارچ کش اسپری کنید.
3. گلدان را با آب و مایع ظرفشویی بشویید و داخل آن را قارچ کش بزنید و یا میتوانید از یک گلدان جدید استفاده کنید.
4. یک مخلوط خاک خشک، سبک و دارای زهکشی بالا را انتخاب کنید و گیاه را در آن بکارید.
نکته مهم : پس از کاشت گیاه، آن را تا جایی که ممکن است خشک نگه دارید تا ریشه های جدید بزند و آب ریشه های قبلی تخلیه شود. سپس مجدد خاک را مرطوب کنید و آبیاری بیش از حد پرهیز کنید.
پوسیدگی ریشه در باغ یا باغچه
اگر کل باغ یا برخی از گیاهان در فضای باز تحت تأثیر پوسیدگی ریشه قرار بگیرند، به دلیل حجم خاک باغچه نجات آنها دشوار تر است. در این مورد اولین چیزی که باید بررسی شود زمان و نحوه آبیاری است.بسته به پیشرفت بیماری در گیاهان باید تصمیم بگیرید که میخواهید آن ها را درمان کنید یا فورا از خاک خارج کنید. درمان گیاهان فضای باز مانند گیاهان آپارتمانی است و به ترتیب با حذف ریشه های بیمار، تعویض قسمتی از خاک باغچه که ریشه ها داخل آن بوده است و زدن قارچ کش انجام میشود.
در مواقعی که پیشرفت بیماری زیاد است ممکن است لازم باشد که گیاهان آسیب دیده را فوراً و به طور کامل حذف کنید. با این وجود، برخی از عوامل بیماری زا در خاک زنده میمانند و اغلب به همان نوع گیاهان حمله میکنند. بنابراین حتما باید خاک باغچه تعویض شود.
چگونه از پوسیدگی ریشه جلوگیری کنیم
حتی اگر گیاه آلوده بر اثر پوسیدگی ریشه بمیرد، باید اقدامات لازم برای آلوده نشدن باقی گیاهان به این بیماری را انجام دهید چرا که سایر گیاهان و محصولات جدید نیز در معرض خطر پوسیدگی ریشه در طول زندگی خود هستند. در ادامه با اشتباهات رایج نگهداری گیاهان که منجر به پوسیدگی ریشه میشود، آشنا شوید :
1. از آبیاری زیاد گیاهان بپرهیزید و حتما اجازه دهید خاک کامل خشک شود سپس آبیاری کنید.
2. چند دقیقه پس از آبیاری زیر گلدانی را چک کنید و در صورتی که مملو از آب بود آن را خالی کنید.
3. از خاک سنگین با زهکشی ضعیف استفاده نکنید.
4. از تقویت کننده های ریشه استفاده کنید.
5. برای گیاهانی مانند فیکوس لیراتا، فیکوس الاستیکا، شفلرا و … که مستعد قارچ و پوسیدگی ریشه هستند، ماهیانه از قارچ کش استفاده کنید.