شرایط نگهداری گل ارکیده | معرفی ارکیده | انواع گل ارکیده

ارکیده یکی از زیباترین گیاهان گلدار آپارتمانی است که طرفداران زیادی را به خود جذب کرده است. نگهداری ارکیده بسیار آسان است و گلهای زیبا و منحصر به فرد آن ماندگاری زیادی دارند. از ارکیده به صورت شاخه بریده در دسته گل یا سبد های گل نیز استفاده می‌شود اما نوع گلدانی آن عمر طولانی تری دارد و با ریختن گلها می‌توانید منتظر گلهای جدید آن باشید. اگر شما نیز به این گل زیبا علاقه دارید، در این مقاله همراه ما باشید تا با نگهداری گل ارکیده و انواع آن آشنا شوید.

گل ارکیده را بیشتر بشناسیم

ارکیده ها orchid گیاهان آپارتمانی محبوبی هستند که 28000 گونه مختلف از آنها در طبیعت وجود دارد. اگرچه گونه های بی شماری از ارکیده در طبیعت است، اما همه آنها ویژگی های فیزیکی مشابهی دارند و دارای یک شاخه بلند قوس دار هستند که با شکوفه های رنگی زیبا پوشانده شده است.

گلبرگ ها و کاسبرگ های ارکیده (داخلی ترین گلبرگ ها) معمولاً در گروه های سه تایی یافت می‌شوند. هندسه گلبرگ پایینی به شکلی است که اگر در فضای باز رشد کند، میزبان گرده افشان هایی مانند زنبورها باشد. بسته به نوع ارکیده، گلبرگ های آنها می‌توانند لبه های مختلفی داشته باشند. برگ های ارکیده با یک لایه مومی سنگین پوشانده می‌شود تا از هدر رفتن آب جلوگیری شود.

پرورش و نگهداری گل ارکیده بسیار آسان است و این گل زیبا در لیست گیاهان کم نور و کم آب قرار می‌گیرد. گلهای زیبای آن حدود 3 تا 6 ماه ماندگاری دارند و بعد از آن با چیدن گلهای خشک شده، دوباره در فصل رشد به گل می‌نشینند. انواع ارکیده از خانواده ثعلب‌ها هستند و گونه‌های وحشی آنها در ایران (شمال و مناطق گرمتر) وجود دارند. نوعی ثعلب در کوههای باغرو (ادامه سلسله کوههای البرز به سمت آستارا و اردبیل) وجود دارد که ثعلب بستنی سنتی از همین گیاهان گرفته می‌شود. گل ارکیده دارای رنگ های مختلفی مانند: سفید، ارغوانی، ارغوانی رگدار، صورتی، زرد، ترکیبی از صورتی و سفید، آبی و … است.

شرایط نگهداری گل ارکیده :

نور : 

انواع ارکیده در دریافت نور خورشید با یکدیگر متفاوتند. اما گونه هایی از آنها مانند گل ارکیده فالانوپسیس که در ایران بیشتر یافت می‌شوند، نیاز نوری کمی دارند و حتی سایه را ترجیح می‌دهند. این نیاز آنها به دلیل پرورش در گلخانه هایی با سقف شیشه ای سفید است و از اینرو آنها به این نور کم عادت می‌کنند. به طور کلی نور غیر مستقیم متوسط تا زیاد برای ارکیده بهترین شرایط نوری است.

دما :

دمای مناسب جهت نگهداری گل ارکیده حدودا ۱۲ تا ۲۸ درجه سانتی گراد است. دمای پاییز موجب تحریک گل دهی و بیشتر شدن طول ساقه گلدهنده می‌شود. اما دمای سرد زمستان موجب سیاه شدن غنچه‌ها می‌شود. دماهای بالای ۳۰ درجه یا به عبارتی دمای زیاد باعث رشد کند گیاه ارکیده می‌شود. ارکیده به جریان هوا در اطراف ریشه ها نیاز دارد.

ارکیده را در در معرض هوای سرد یا نور مستقیم خورشید یا دریچه های گرمایش هوا قرار ندهید. هوای خشک، گرمای مستقیم و سرما دشمن این گل های ظریف هستند و محیطی ملایم، گرم و تا حدودی مرطوب، دوام شکوفه های ارکیده را بیشتر می‌کند.

آبیاری :

ارکیده به آب بسیار کمی نیاز دارد. ریشه های آنها اندام های بسیار تخصصی هستند که برای جذب سریع آب و تنفس طراحی شده اند. این ریشه ها نیاز دارند که بین دو آبیاری کاملا خشک شوند و سپس آبیاری عمیق بر روی آنها صورت گیرد. در طول ماه های تابستان، هر هفته گل ارکیده خود را عمیق آبیاری کنید و بگذارید ریشه ها کامل خیس شوند و از جزیره نیز استفاده کنید. از آبیاری بیش از حد ارکیده خودداری کنید چرا که آبیاری زیاد ریشه ها را از بین می‌برد.

در زمستان، گیاه خود را گرم نگه دارید و دفعات آبیاری را به یک بار در ماه کاهش دهید. هر چند وقت یکبار گیاه را غبارپاشی کنید تا مطمئن شوید که هیدراته باقی می‌ماند، اما در آبپاشی زیاده روی نکنید و در صورت آبیاری زیاد رطوبت روی برگ ها را پاک کنید. در زمان آبیاری بهتر است روی گلها آب نریزید.

رطوبت : 

در فصول رشد یعنی بهار و تابستان به غبار پاشی با آب ولرم و بدون املاح ( آب جوشیده‌ی سرد شده ) نیاز دارد. همچنین در خاک این گیاه از سنگهای سبک معدنی مانند پرلیت و یا یا پوکه‌های معدنی درشت استفاده کنید تا ریشه گیاه با چسبیدن به این مواد معدنی رطوبت مورد نیاز خود را تامین کند.

یکی از راههای تامین رطوبت مورد نیاز گیاهان، استفاده از جزیره است. در این روش، زیر گلدانی گلدان را پر از آب و سنگریزه کرده و گلدان را بر روی سنگ ها قرار دهید. آب موجود در زیر گلدانی تبخیر شده و رطوبت آن از طریق زهکش زیر گلدان، جذب خاک می‌شود.

خاک :

بهتر است بعد از اتمام گلدهی خاک گلدان تعویض شود. بهترین ترکیب ، استفاده از مواد سبک و جذب کننده رطوبت مانند پرلیت، پوکه معدنی درشت خرد نشده و کوکوپیت همراه با بقایای پوسیده گیاهان یا پیت ماس بعلاوه مقداری ذغال چوب و مقدار کمی شن است.

کود دهی :

کودها و تقویت کننده هایی که به مرور زمان تجزیه و آزاد شوند و یا کودهایی که با ترکیب ۱۴-۱۴-۱۴ هستند برای این گل مفیدند. همچنین کود مخصوص ارکیده نیز برای تقویت آن توصیه می‌شود.

پیشنهاد می‌شود در زمان گلدهی، میزان فسفر را افزایش دهید مثلا از کود ۲۰-۳۰-۱۰ استفاده کنید و همچنین در طول ماههای سرد و زمانی که گیاه به گل نشسته است، کود دهی را متوقف کنید.

هرس :

برای پرورش ارکیده بعد از اتمام غنچه‌ها و ریختن گلها ساقه گلدهنده را بررسی کنید. روی ساقه زبانکهای سبز یا قهوه‌ای هستند که از ساقه‌های گلدهنده جانبی حفاظت میکند. در صورت وجود چنین زبانکهایی ، ساقه گلدهنده را قطع نکنید و اجازه بدهید که ساقه‌های جانبی رشد کرده و شکوفا شوند. نوع ارکیده ای که دارید در هرس شاخه نقش بسزایی دارد، زیرا بعضی از انواع ارکیده در همان شاخه بدون گل، مجدد گلدهی دارند اما بیشتر آنها یک شاخه جدید تولید می‌کنند.

نکته : برای هرس کردن ارکیده از ابزار استریل و تیز استفاده کنید. یک برش تمیز ارکیده را سالمتر نگه می‌دارد.

تعویض گلدان :

ارکیده ها در طبیعت معمولاً روی درختان یا سنگها رشد می‌کنند و ریشه های آنها اندام های جمع آوری آب هستند که برای سالم ماندن به جریان هوای تازه نیاز دارند. ریشه های ارکیده نسبت به آبیاری زیاد حساسند و باید از گلدانی استفاده کنید که زهکشی بالایی داشته باشد و آب اضافی را از خود عبور دهد. برای یک تعویض گلدان ایده آل مراحل زیر را دنبال کنید :

1. گیاه را از گلدان فعلی خارج کنید و تا جایی که می توانید با احتیاط خزه ها را جدا کنید.
2. سلامت ریشه ها را بررسی کنید. ریشه های سالم باید سفید و سفت و دارای نقطه رشد سبز کوچک باشند. ریشه های چروکیده، پوسیده یا سیاه شده را با یک ابزار برش استریل و تیز ببرید.
3. گیاه را در گلدان جدید قرار دهید و اطراف آن را با خاک مخصوص پر کنید. گیاه باید محکم در محل قرار گیرد.
4. با قرار دادن گیاه در یک سینی عریض و عمیق و پر کردن سینی با شن یا سنگ یک جزیره درست کنید و رطوبت لازم را تامین و آب خروجی را مدیریت کنید.

نکته مهم : هرگز گلدان یک گل ارکیده را در زمان گلدهی تعویض نکنید، حتی در صورتی که گلدان فعلی ایده آل نباشد.

انواع گل ارکیده :

همانطور که در بالا گفته شد، گل ارکیده انواع بسیار زیادی دارد که همه در لیست گیاهان آپارتمانی همیشه گلدار بوده و در خانواده‌ی بزرگ ارکیده قرار می‌گیرند. در ادامه با معروف ترین انواع ارکیده آشنا می‌شویم :

1. ارکیده فالانوپسیس – Phalaenopsis Orchid :

این ارکیده ها دارای گل های گرد با لب های برجسته هستند که روی یک ساقه بلند رشد می‌کنند و دارای برگ های گوشتی و بیضی شکل سبز و بزرگ هستند. گلها معمولاً سفید، بنفش، صورتی یا ترکیبی از آنها هستند. ارکیده فالانوپسیس را در رطوبت بالا، نور متوسط غیر مستقیم و هوای نسبتا گرم قرار دهید.

 

2. گل ارکیده Dendrobium Orchid :

این ارکیده ها دارای گل های کوچک تری هستند و اغلب دارای چندین دسته گل در هر بوته هستند. گلها معمولاً سفید یا بنفش هستند. برگ های دندروبیوم باریک هستند و از کناره های ساقه بیرون می‌آیند. دندروبیوم دارای نگهداری یکسان با فالانوپسیس است با این تفاوت که به نور کمتری نیاز دارد.

 

3. ارکیده کاتلیا – cattleya Orchid :

تنوع رنگ و شکل ارکیده کاتلیا بسیار بالاست و انواع چند رنگ و خال خال هم در بین آن ها دیده می‌شود. ارکیده کاتلیا یکی از گل های محبوب برای دسته گل عروس است. این گل را می توان در منزل نگهداری کرد. برای این کار باید نور مناسب را برایش فراهم کنید.

4. ارکیده وندا – Vanda Orchid :

ارکیده وندا خود دارای 80 گونه است که با گلبرگ های زیبا، معطر و بادوامشان شناخته می‌شوند. این نوع ارکیده با این که گل های با دوامی دارد اما نسبت به شرایط محیطی سخت گیر است. برای نگهداری آن باید نور زیاد و رطوبت کافی را برایش فراهم کنید. بهترین دمای نگهداری ارکیده وندا در روز دمای زیر 29 درجه و در شب هوای خنک است.

 

چگونه ارکیده را دوباره شکوفا کنیم

گل ارکیده باید حداقل یک بار در سال شکوفا شود، اما زمان گلدهی انواع آن متفاوت است. ارکیده ها نور متوسط و رطوبت زیاد را ترجیح می‌دهند. برخی از ارکیده ها در صورت کاهش دما برای چند شب به شکوفه دادن تحریک می‌شوند، مانند ارکیده phalaenopsis که خوشبختانه یکی از محبوب ترین گیاهانی است که در ایران به عنوان گیاه آپارتمانی فروخته می‌شود. اما بعد از به پایان رسیدن عمر شکوفه های ارکیده چه کنیم ؟ قبل از انجام هر کاری بهتر است با چند نکته در مورد گلدهی ارکیده ها آشنا شوید :

• زمان گلدهی ارکیده متفاوت است اما معمولا از دی ماه شروع شده و ماندگاری گل آن حدودا سه تا شش ماه است.
• پس از این دوره گیاه نیاز به استراحت دارد .
• معمولا گیاه ارکیده یک تا سه بار در سال می‌تواند گل دهد.

وقتی عمر شکوفه های ارکیده به پایان رسید، زمان آن فرا رسیده است که تفکر خود را از مراقبت کوتاه مدت به نگهداری طولانی مدت تغییر دهید. بیشتر پرورش دهندگان سنبله گل قدیمی را در نزدیکی خاک جدا می‌کنند. (برخی از متخصصان خوشه ها را به امید شکوفایی مجدد حفظ می کنند، که گاهی اوقات نیز این امر اتفاق می افتد). همچنین در این زمان، می توانید ارکیده خود را در ظرف مناسب تری با محیط رشد مناسب قرار دهید.

 

روش تکثیر گل ارکیده

گل زیبای ارکیده تکثیر نسبتا آسانی دارد و معمولا از طریق تقسیم ریشه یا کاشت بذر انجام می‌شود. تکثیر ارکیده در خانه از طریق بذر کار آسانی نیست و معمولا توسط افراد متخصص انجام می‌شود و گل های تولید شده از این روش معمولا کیفیت مناسبی ندارند. تقسیم ریشه رایج ترین نوع تکثیر ارکیده است که در صورتی که یک ارکیده بالغ داشته باشید، به راحتی می‌توانید این روش را انجام دهید. برای اطلاعات بیشتر به مقاله روش تکثیر ارکیده مراجعه کنید.

بیماری های رایج گل ارکیده

ارکیده شرایط نگهداری آسانی دارد اما در صورتی که نیارهای اساسی آن را برآورده نکنید، ممکن است به بیماریهایی دچار شود. از جمله مشکلات و بیماری های رایج ارکیده می‌توان به خشک شدن ساقه و زرد شدن برگ ارکیده ، شل شدن برگ و علت گل ندادن ارکیده اشاره کرد. برای اطلاعات بیشتر راجع به علت بیماری ها و راههای درمان آنها به مقاله کامل بیماری های ارکیده مراجعه کنید.

 

روش برگ دهی مجدد

یکی از ضروری ترین اعضای ارکیده، برگهای آن است که نشان می‌دهد گیاه در چه وضعیتی قرار دارد. برگهای سالم، براق و سبز نشاندهنده یک گیاه سالم و برگهای لک دار، زرد و چروک نشاندهنده یک گیاه بیمار است. در صورتی که گیاه شما برگهای بزرگ خود را از دست داده است، باید ریشه های گیاه را چک کنید تا از سلامت آنها مطمین شوید. در صورتی که ریشه ها سالم باشند، باید شرایط نگهداری را به خوبی رعایت کنید تا گیاه مجدد برگ جدید بدهد.

برای پرورش یک ارکیده باید مانند یک ارکیده فکر کنید. قانون طلایی موفقیت ارکیده این است که شرایط طبیعی زادگاه گیاه را تا حد امکان تکرار کنید. همانطور که گفته شد بیشتر ارکیده ها اپی فیت هستند، به این معنی که روی اشیاء دیگر رشد می‌کنند و به پوست خشن یا حتی سنگ می‌چسبند و ریشه های آنها در معرض هوا قرار می‌گیرد. بنابراین از پوشاندن ریشه ها با خاک سفت خودداری کنید و گیاه را در معرض جریان هوا قرار دهید تا برگها دوباره بر روی گیاه نمایان شوند.